De Ooijse Graaf is een oude rivierarm van de Waal, gelegen tussen de Ooijpolder en de Millingerwaard bij Nijmegen. De Ooijse Graaf is voor de verbinding van natuur in de Gelderse Poort van groot belang, maar de oude rivierarm en de daarin gelegen riviermoerassen zijn grotendeels verdroogd. Er liggen echter kansen om de natuur te herstellen en die wil ARK Rewilding Nederland graag grijpen. ARK heeft drie hoofddoelen voor de Ooijse Graaf:
- Realisatie van een klimaatbuffer met zo hoog mogelijk streefpeil. Van het langer vasthouden van kwel- en regenwater kan zowel natuur als landbouw profiteren in tijden van droogte. Zo is berekend dat bij een peil van 9,50m + NAP (nu 9,15m) in het oostelijk deel van Ooijse Graaf per jaar gemiddeld 71% meer water kan worden vastgehouden.
- Vergroting oppervlak laagdynamisch riviermoeras met verdubbeling van areaal rietmoeras tot ca. 50-60ha.
- Stevige ecologische verbinding tussen de Nijmeegse stuwwal en de Millingerwaard die geschikt is voor soorten als boommarter, das, otter en op termijn ook grote hoefdieren.
Op dit moment voert ARK drie plannen in de Ooijse Graaf uit. Daarmee kunnen we 54 hectare nieuwe natuur ontwikkelen.
>Blijf op de hoogte met een abonnement op Nieuwsbrief de Ooijsegraaf
Eeuwenoud riviermoeras herleeft
Het rietmoeras rondom de Kapittelhof (25 ha) is een Europees beschermd gebied. In de laatste decennia is het rietmoeras echter sterk verdroogd en daardoor verruigd en verbost. Vogelsoorten die in en bij rietmoerassen leven, zoals roerdomp en woudaapje zijn er helemaal verdwenen. ARK heeft daarom eind 2021 met steun van de Provincie Gelderland op haar percelen maatregelen getroffen zodat de rietmoerassen weer Natura 2000-kwaliteit krijgen. Dit door een kunstmatige populierenaanplant te verwijderen, dammetjes te verlagen en verlande rietpercelen te plaggen. Hierdoor zijn kleine snippers riet weer beter met elkaar verbonden en is de kwaliteit van rietpercelen verbeterd. Door het kappen van de hoge populieren is de openheid van het moeras hersteld.
Zandwinning faciliteert klimaataanpassing en natuur
Verdere natuurontwikkeling in de Ooijse Graaf pakt ARK voor een belangrijk deel op in samenwerking met gebiedsontwikkelaar K3. Door middel van tijdelijke zandwinning kan een groot areaal landbouwgrond (33 ha akkerbouwland) omgevormd worden tot open water (ca. 20 ha) en rietmoeras (18 ha) met bijbehorende natuurwaarden. Dit nieuwe rietmoeras zal aansluiten op het bestaande rietmoeras van de Kapittelhof waardoor het geheel beter gaan functioneren (grotere soorten als roerdomp hebben voldoende robuust rietmoeras nodig).
Door meer water vast te houden in de winter en het vroege voorjaar gaan we bovendien de verdroging van de Ooijse Graaf tegen. Daarnaast is het plan om delen van het gebied beter toegankelijk te maken door een wandelommetje aan te leggen naar een vogelkijkhut langs de rand van de nieuwe plas. Bij het uitwerken van de ideeën is de omgeving nauw betrokken.
De zandwinning is de financiële motor achter de omvorming van deze cruciale laaggelegen percelen binnen de klimaatbuffer. Zonder omvorming van deze percelen is het niet mogelijk om een klimaatbuffer in de Ooijse Graaf te ontwikkelen. In september 2022 hebben ARK en K3 een nieuwsbericht uit gedaan waarin zij de stand van zaken van de inrichtingsplannen delen. Het inrichtingsplan is aangepast naar aanleiding van inbreng uit de omgeving. Lees de nieuwsbrief en bekijk de inrichtingsplannen op detailniveau.
Natuurwinst door samenwerking met Leven het land
ARK Rewilding Nederland is eind 2022 samen met de Vereniging Leven met het Land eigenaar van de voormalige manege De Kleverbergh in Erlecom plus bijbehorende gronden. Deze manege is gelegen aan de noordkant van de Ooijse Graaf, in totaal ongeveer 25 ha. Leven met het Land gaat een sociaal ecologisch landgoed van ca. 14 ha realiseren op het terrein van de oude manage met ecologisch vriendelijk gebouwde woningen en eromheen kringlooplandbouw. ARK gaat de resterende gronden omvormen naar natuur met de focus op laagdynamische moerasnatuur. De komende tijd zal hieraan door ARK gewerkt worden in samenwerking met Staatsbosbeheer, die aangrenzende percelen bezit.
Roerdomp: populier wordt pleitbezorger
Als voorbode van het rietmoeras dat zich opnieuw aan het ontwikkelen is, is door ARK Natuurontwikkeling een beeld van een hoofdrolspeler gemaakt: de roerdomp. Van een aantal geplante populieren die ruimte hebben gemaakt voor met name rietvogels, is één stam blijven staan. Deze is door Jeroen Helmer van ARK getransformeerd in een fraai beeld van een roerdomp.
De roerdomp is een geheimzinnige, reigerachtige vogel die alleen in rietland leeft. Dit is een van de rietvogelsoorten die we op termijn in het rietmoeras terugverwachten in de Ooijse Graaf.
Het beeld van de roerdomp is te vinden langs het fietspad onderaan de Kapitteldijk richting Leuth. ARK-kunstenaar Jeroen Helmer: “Erg bijzonder vinden we dat een groep kleinkinderen het maken van het beeld financieel mogelijk heeft gemaakt met de schenking die zij van hun oma hadden gekregen!”
Door de populierenaanplant voor een groot deel te verwijderen is de openheid terug die rietvogels nodig hebben. Dit heeft er ook voor gezorgd dat je nu vanaf de Kapitteldijk in Leuth het gebied heel mooi kunt overzien. Het rietmoeras met open water kan zich nu verder ontwikkelen, met ruimte voor tal van dieren en planten. Voor vis én viseters, zoals de roerdomp. ARK laat nog enkele stukken aan de rand plaggen. Daarbij wordt de verdroogde bodem met dikke plakken plantenresten weer opengemaakt. Dan kan het water daar weer doorheen stromen.
The proof of the pudding...
In 2022 is dankzij de herinrichting van het landgoed Kapittelhof, vlakbij het houten standbeeld, ook de eerste echte roerdomp teruggekeerd in Ooijse Graaf! En in 2023 werd deze gevolgd door een tweede paartje aan de andere kant van het gebied. Het is spannend de natuurontwikkeling van deze oude Waal-meander te volgen. Veel natuurliefhebbers, van dichtbij en verder weg, delen hun waarnemingen met ons en berichten als de teruggekeerde roerdomp, maar ook frequente berichten over ijsvogels, geven goede hoop voor de verdere toekomst!
