Wat zouden oesters ons vertellen over waterkerende landschappen?

16-02-2024
Randi de Vries
Programmamaker en ontwerper bij Studio TIJ
Zo nu en dan nemen ARK’ers anderen mee op veldbezoek voor een flinke dosis inspiratie. Vorige maand gingen Ernst Schrijver en Juste Motuzaite van het Noordzeeteam naar Zeeland met programmamaker en tentoonstellingsontwikkelaar Randi de Vries.

Randi gebruikt haar ontwerpkracht om mens én natuur dichter bij elkaar te brengen. Ze ontwerpt en ontwikkelt programma’s, installaties en interventies die uitdagen om anders te denken en gedrag te veranderen. Voor haar nieuwste project duikt ze in ‘waterkerende landschappen’. Dat wil zeggen: landschap dat water opvangt, en ons daarmee veilig houdt tegen overstromingen en droogte. Wat zouden biobouwers en getijdenatuur ons daarover kunnen vertellen, vanuit hun niet-menselijke perspectief? In dit blog beschrijft Randi haar zinnenprikkelende kennismaking met biobouwers bij de Brouwersdam langs de Zeelandse kust.

Op zoek naar biobouwers in de zee

Ik stelde onderzoeker Ernst Schrijver een tijd geleden de vraag of hij me zou kunnen meenemen naar niet-menselijke biobouwers in het veld, zodat ik deze biobouwers wezenlijk zou kunnen ontmoeten. Vanuit al mijn zintuigen en niet alleen vanuit mijn brein.

Vorige week was het zover en nam Ernst mij samen met zijn collega Justė Motuzaitė tijdens extreem laag tij mee naar een oesterrif bij de Brouwersdam. Het was afwachten wat het weer zou doen, maar man wat een geluk hadden we. In de luwte van de basaltblokkenarm, die in de vorm van een halve maan langs de dam ligt, en met de winterzon in ons gezicht, verrees het oesterrif zich voor heel even boven het water. Of beter gezegd: het water (en veel van de bewoners en gebruikers van het rif) trokken zich tijdelijk terug vanwege het lage tij.

Het voelde als het betreden van een andere wereld. Eén waar tijd en ruimte een andere lading krijgen voor ons 'landdieren'. Er ontvouwden zich kleuren, geuren, geluiden en bewegingen die onlosmakelijk verbonden waren met het momentum van ons bezoek. Het melkachtige, troebele water, de zilte knispering die vanuit de schelpen je oor in fluistert, wuivende kleurexplosies van alle vegetatie die zich vastgezet heeft op de oesters.

Image
Wieren
Het melkachtige, troebele water, de zilte knispering die vanuit de schelpen je oor in fluistert, wuivende kleurexplosies van alle vegetatie die zich vastgezet heeft op de oesters. © Randi de Vries

De oester is een soort moederschip voor flora en fauna. In de vorm van een rif is ze een kraamkamer, creëert ze voedsel voor veel soorten, filtert ze het water en legt ze ook nog wat CO2 vast. Het zijn dus hotspots van biodiversiteit en daarmee een robuuste basis voor een gezond ecosysteem dat goed voor zichzelf kan zorgen.

Kunnen bio-bouwers als de oester ons helpen om het verhaal te vertellen over de werking, de belangen en kansen van 'robuuste waterkerende landschappen'? En welke taal en welke vormen kunnen we vinden of ontwikkelen om dat verhaal over te brengen? Dát is wat ik momenteel onderzoek. Zodat we met een breder publiek het gesprek kunnen aangaan over de toekomst van het Nederlandse landschap en het gebruiken en benutten van natuurlijke oplossingen om ook in de toekomst veilig te kunnen wonen in het laaggelegen Neder-land.

Ondertussen gloei ik nog na van het bijzondere bezoek aan het rif. De foto’s die ik maakte, brengen maar een fractie van de zintuiglijke beleving over, maar getuigen gelukkig wel van het momentum van de ontmoeting.

Image
Oester © Randi de Vries Studio Tij
Kunnen bio-bouwers als de oester ons helpen om het verhaal te vertellen over de werking, de belangen en kansen van 'robuuste waterkerende landschappen'? © Randi de Vries

CONTACT

Voor haar project is Randi nog op zoek naar andere mensen met verhalen of ideeën over niet-menselijke biobouwers die horen bij getijdenatuur. Wil je met haar in contact komen? Kijk dan op www.studiotij.nl/contact.