Ruimte geven aan rivieren heeft in Nederland zijn diensten voor de hoogwaterveiligheid al bewezen. Ondanks het hoge afvoervolume in de winter van 2023/24 werd het nergens gevaarlijk: het water bleef lager door de grotere uiterwaarden. Ook de voordelen voor dieren en planten zijn goed zichtbaar in de gebieden waar de dijken zijn teruggelegd en ruime uiterwaarden voor natuur zijn ingericht.
Het artikel in Nature Water laat zien dat deze ecologische observaties ondersteund worden door wetenschappelijk bewijs. Een reviewstudie inventariseert en weegt de beschikbare onderzoeken over een onderwerp - 141 in dit geval - en geeft een overzicht van de gecombineerde resultaten.
Nature based solutions
De auteurs roepen op om naast de waterveiligheid ook de voordelen voor de natuur én de natuurgebaseerde oplossingen te betrekken bij beslissingen over de aanpassing van riviersystemen. Zij geven voorbeelden als water vasthouden, het vasthouden van koolstof in de bodem van de uiterwaarden en in grote afzettingen van drijfhout. Door rivieren vrij te laten stromen ontstaan variaties in sediment en reliëf die het landschap geschikt maken voor meer verschillende dier- en plantensoorten Ook zijn rivieren belangrijke verbindingen voor soorten, stellen de auteurs. Ruimte maken voor de rivieren is ruimte maken voor meer biodiversiteit.
Nieuwe dynamiek
Op basis van de overzichtstudie pleiten de auteurs voor rivierenmanagement dat past bij de snel veranderende wereld waarin wij leven. Een toenemende klimaatverandering vergt een nieuwe aanpak om negatieve gevolgen van weersextremen, zoals overstromingen of droogtes, te voorkomen of op te vangen. Oude modellen van overstroming passen niet meer bij de huidige (en toekomstige) frequentie van deze weersextremen. Een water- en riviermanagement dat met natuurlijke processen werkt door rivieren meer ruimte te geven past beter om multifunctionele doelen zoals waterveiligheid, recreatie en natuurherstel te bereiken
Het programma “Ruimte voor de rivieren” werd geïnitieerd na de grote overstroming in 1995. Er moest meer gebeuren dan dammen verhogen om voor waterveiligheid te zorgen en er moest ook meer gebeuren voor het herstel van de natuur. Water de ruimte geven brengt een hoop voordelen met zich mee. Onder andere WWF, Bureau Stroming en ARK Rewilding Nederland hebben zich hiervoor de afgelopen decennia ingezet en in de praktijk meer ruimte voor de rivier gecreëerd. Uiterwaarden en nevengeulen bieden nu nieuw leefgebied voor flora en fauna, er ontstonden veel nieuwe recreatiemogelijkheden en er kon en kan waterveiligheid voor de omwonenden geboden worden.
Ruimte voor de rivier 2.0
Dit reviewartikel levert bewijs voor de ecologische voordelen voor het werken met de natuur, in plaats van tegen, wanneer water de ruimte krijgt die het vraagt. Het is dan ook verheugend dat Ruimte voor de rivier 2.0 vorige week van start is gegaan.
The ecological benefits of more room for rivers | Nature Water
Lees ook het Manifest Ruimte voor levende rivieren.