Rechter fluit overheid terug: geen vrijbrief voor schade zeenatuur

10-12-2025
De Rechtbank Gelderland oordeelt: het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat doet te weinig doet om drie beschermde zeegebieden in de Noordzee daadwerkelijk te beschermen.

Stichting Doggerland en ARK Rewilding Nederland spanden vorig jaar een zaak aan tegen de nieuwe beheerplannen die ruim baan gaven aan industrie in en beschadiging van deze natuurgebieden. De rechter geeft de ngo’s gelijk en vernietigt nu de plannen. Deze uitspraak maakt de weg vrij voor betere beheerplannen die natuurherstel voorop zetten.

Emilie Reuchlin, directeur van Doggerland: “Dit is fantastisch nieuws voor de Noordzee. Met deze uitspraak wordt bescherming van de drie grootste natuurgebieden in één klap verbeterd, want giftige lozingen vanaf boorplatforms en onderwaterlawaai door sonar en explosieven moeten per direct stoppen. Daardoor krijgen deze kraamkamers meer rust en ruimte die ze keihard nodig hebben om zich te herstellen.

Natuurherstel als doel

In beheerplannen staat tot nu toe voornamelijk beschreven welke activiteiten alsnog zijn toegestaan in beschermde zeegebieden. Het gaat om olie- en gaswinning, scheepvaart, windenergie, schelp- en zandwinning en activiteiten van defensie, zoals het onschadelijk maken van bommen en gebruik van sonar. Veel van deze activiteiten mochten op grond van de nieuwe beheerplannen plaatsvinden zonder vergunning, waardoor bijvoorbeeld 30 miljoen liter giftig afvalwater per boorplatform per jaar geloosd mocht worden in zee. Terwijl deze stoffen levensgevaarlijk zijn voor het beschermde bodemleven, de vissen en zeezoogdieren zoals de bruinvis, grijze zeehond en gewone zeehond. Door het besluit van de rechter is dit per direct niet meer toegestaan. Ook andere schadelijke activiteiten zoals schietoefeningen, het opruimen van explosieven en het gebruik van sonar mogen niet meer zomaar: hiervoor zijn de vrijstellingen van vergunningplicht in de beheerplannen vernietigd. 

Karel van den Wijngaard: “Het lijkt er nu soms op alsof beheerplannen vooral gaan over welke schade er nog is toegestaan. Nu de plannen opnieuw moeten worden gemaakt, ontstaat er een kans om natuurherstel als uitgangspunt te nemen. Die moeten we grijpen! Gezonde Noordzeenatuur met veel en divers onderwaterleven is een ontzettend belangrijke bondgenoot in het aanpakken van de biodiversiteits- en klimaatcrisis.” 

Kraamkamers van de Noordzee

De Noordzee en beschermde zeegebieden verkeren al decennia in slechte staat. De Klaverbank, Friese Front en Doggersbank zijn belangrijke natuurgebieden die niet voor niets een beschermde status hebben. Ondanks de ernstig verzwakte toestand van de natuurgebieden, leven daar nog steeds bedreigde en beschermde soorten. Het zijn voortplantingsgebieden voor haaien, roggen, kabeljauw, makreel, haring, wijting en tong. Ze functioneren als kraamkamer en voedselgebieden voor bruinvissen, dwergvinvissen, grijze zeehonden, jan-van-genten, papegaaiduikers, zeekoeten, alken en andere beschermde zeevogels. Juist vanuit deze plekken kunnen we werken aan herstel, naar een gezonde Noordzee. De natuurorganisaties werken samen voor grootschalig natuurherstel op de Doggersbank. Een belangrijke voorwaarde daarvoor is dat schadelijke activiteiten in het gebied worden stopgezet, zodat de natuur de kans krijgt om zichzelf te herstellen. 

ARK Rewilding Nederland en Stichting Doggerland werden in deze zaak bijgestaan door advocaten Bondine Kloostra en Larab Mohammad van Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers.

Contactpersoon