Het edelhert vervult samen met andere grazers een belangrijke rol in de natuur. In 2017 brachten Brabants Landschap en ARK Natuurontwikkeling deze ‘koning van het woud’ terug in de Brabantse natuur. Sindsdien wordt de ontwikkeling van de edelhertenpopulatie en hun gebied nauwlettend in de gaten gehouden samen met de Universiteit van Utrecht.
Afgelopen jaren werden verschillende onderzoeken gedaan naar de effecten van de edelherten op de vegetatieontwikkeling in het leefgebied tussen Tilburg, Eindhoven en ’s-Hertogenbosch. Ook de wisselwerking met de andere aanwezige grazers, ree en rund, werd onderzocht.
Eerste impact op de vegetatieontwikkeling
Edelherten zijn zogeheten intermediate feeders, wat betekent dat ze zowel grassen, plantdelen als boombladeren en -takken eten. Samen met andere planteneters als runderen en reeën, kunnen ze hierdoor de overgangen tussen grasland en bos geleidelijker maken, waardoor een divers en halfopen landschap kan ontstaan. Onderzocht wordt of edelherten dit effect ook inderdaad hebben op hun gebied in Het Groene Woud. Hiervoor wordt bijvoorbeeld gekeken en gemeten welk effect de aanwezigheid van edelherten heeft op de vegetatie en hoe ze het gebied precies gebruiken. In tachtig onderzoeksvakken van 20 bij 20 meter, verspreid door het gebied, is een vegetatieanalyse uitgevoerd en met cameravallen en gps-gegevens is het gebiedsgebruik in kaart gebracht.
De analyse laat zien dat de edelherten bij voorkeur verblijven in graslanden en eik-hazelaar-els bossen. In deze bossen komen relatief veel eiken en lijsterbessen voor, wat een interessante voedselbron is voor deze dieren. Daarnaast zijn er eerste aanwijzingen dat de edelherten de groei van jonge boompjes (kleiner dan 150 centimeter) beïnvloeden. Omdat deze boompjes dienen als voedsel, wordt op sommige plekken de bosverjonging (groei van nieuwe bomen) tegengegaan, waardoor er meer structuur en diversiteit kan ontstaan. Dit effect verschilt per boomsoort, zo weten ze jonge eiken bijvoorbeeld goed te vinden. Verder is er (nog) weinig effect te zien op de groei van braamstruiken.
Samenleven van edelhert met rund en ree
De terugkeer van edelherten heeft niet alleen een impact op planten en bomen, het kan ook gevolgen hebben voor andere planteneters. In het gebied komen niet alleen edelherten voor, maar ook grazen er runderen en reeën. Daarom is onderzocht wat de interactie is tussen deze drie grote herbivoren. Edelherten kunnen bijvoorbeeld concurreren met reeën om voedsel, waardoor reeën het moeilijker krijgen of zelfs uit een gebied kunnen verdwijnen (Latham et al., 1999). In het Brabantse edelhertengebied is op 80 percelen de interactie tussen de grazers in kaart gebracht met behulp van wildcamera’s. De camera's werden verspreid over het hele leefgebied ingezet.
Op de beelden is te zien dat edelherten en reeën gebruik maken van het hele gebied, terwijl de runderen zich meestal beperken tot de graslanden. Ook gebruiken de edelherten eerder de graslanden dan de bossen, terwijl reeën nauwelijks de graslanden bezoeken, maar bijna uitsluitend gebruik maken van de bosdelen. Hoewel bovenstaande verschillen zijn gemeten in het gebied, is er (nog) geen duidelijke invloed van edelherten op het gebiedsgebruik van reeën en runderen waargenomen.
Toekomst
De edelherten en andere herbivoren lijken zich goed thuis te voelen in hun leefgebied in Het Groene Woud. Soorten vervullen elk hun natuurlijke rol in het gebied als grazer, snoeier en snoeper. Langzaam vormen ze gezamenlijk het landschap. Hoe dit proces verder loopt, zullen wij blijven volgen.
Lees hier de Engelstalige onderzoeksrapporten over vegetatieontwikkeling en gebiedsgebruik.