Uit vlindertellingen blijkt dat het niet goed gaat met veel dagvlinders in Nederland. Zo staan maar liefst 68% van de soorten op de Rode Lijst en verdwijnt zelfs de tot voor kort algemene argusvlinder in rap tempo. De Vlinderstichting en ARK Rewilding Nederland schreven een vlinder-herstelplan voor Zuidoost-Nederland en werken actief aan herstel van dagvlinders in Brabant.
Dagvlinders blijven achter
Door natuurontwikkeling is er de afgelopen jaren veel natuur bijgekomen. Sprinkhanen, libellen en broedvogels reageren hier positief op. Dagvlinders blijven opvallend achter ondanks dat gebieden voor een aantal soorten weer geschikt lijken. In Nederland komen op dit moment 53 soorten dagvlinders voor. Maar liefst 31 vlindersoorten staan als bedreigd te boek en in de afgelopen vijftig jaar zijn er al 17 soorten verdwenen. Zelfs van oudsher algemene soorten, zoals de argusvlinder, nemen af en worden zeldzaam. Deze afname van dagvlinders is een indicatie voor grootschalige veranderingen in de gebieden waar ze voorkomen. Het verlies aan geschikt leefgebied, zowel in oppervlakte (kwantiteit) als ook in de kwaliteit daarvan, is hiervoor verantwoordelijk.
Wild van Vlinders in uitvoering
Om te kunnen werken aan herstel van dagvlinders is het van belang om de oorzaken van de achteruitgang te begrijpen. Bedreigingen kunnen worden samengevat onder de volgende thema’s: vermesting, versnippering, verzuring en verdroging. Met “Wild van Vlinders in uitvoering” werken ARK en De Vlinderstichting aan het herstel van dagvlinders in Brabant. Door maatregelen die aansluiten bij natuurlijke processen zetten we in op herstel en terugkeer van zeldzame dagvlindersoorten en herstel van leefgebieden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de inzet van natuurlijke begrazing versus hakhoutbeheer of het spontaan laten ontstaan van natuurlijkere structuren versus het aanleggen daarvan. Uiteraard doen we dit samen met eigenaren en beheerders van (natuur)gebieden en aanliggende steden in Brabant. Het project wordt gesteund door de provincie Noord-Brabant.
Vlinders als graadmeter voor complete natuur
In hun verschillende levensfasen (ei-rups-pop-vlinder) stellen vlinders verschillende eisen aan hun omgeving. Zo hebben een aantal soorten een specifieke waardplant terwijl anderen een heel scala gebruiken. Er zijn rupsen die zich in enkele weken ontwikkelen en soorten die er bijna een jaar over doen. Als volwassen vlinder zijn er soorten die nauwelijks nectar tot zich nemen, maar er zijn er ook die om specifieke nectarbronnen vragen die langdurig aanwezig zijn. Het laat zien dat vlinders graadmeters zijn voor complete ecosystemen.
De verschillende eisen die vlinders stellen laten zich lastig vertalen naar beheerplannen, maar zijn een stimulans om te werken aan aaneengesloten natuurlijkere landschappen. Verstoring van de bodem door wilde hoefdieren kan bijvoorbeeld zorgen voor de vestiging van specifieke waardplanten als viooltjes. Rottend fruit, bloedende bomen, mest en kadavers kunnen gebruikt worden als voedselbron en rupsen of vlinders kunnen zich opwarmen op open plekken als wildwissels, zwijnwroetplekken en stierenkuilen. Vanzelfsprekend zijn hiervoor stappen nodig in het beheer van onze natuurgebieden. Het vraagt om het opheffen van isolement en realiseren van verbindingen, ruimte bieden voor natuurlijke processen en mogelijk zelfs het terugbrengen van verdwenen vlindersoorten als spontane terugkeer niet mogelijk is.
Gratis poster dagvlinders
ARK tekenaar Jeroen Helmer bracht de ideale omstandigheden voor vlinders in beeld. De vlinderposter “Wild van Vlinders” laat zien welke natuurlijke processen het aantrekkelijk maken voor dagvlinders. Veel eisen die dagvlinders stellen aan hun omgeving komen trouwens overeen met die van nachtvlinders, wilde bijen en andere insecten. In het kielzog van dagvlinders profiteren dus veel meer soorten. De tekening is gratis te downloaden en kan bijvoorbeeld gebruikt worden tijdens een buitenwandeling of als poster van het vlinderrijke landschap van de toekomst!
Het herstelplan 'Wild van Vlinders' is via deze link te downloaden.
