Nederland staat voor de opgave om de delta van Rijn, Maas en Schelde voor te bereiden op een nog niet eerder vertoonde snelle klimaatverandering. De problematiek in delta’s wereldwijd is vaak dezelfde: toenemende zeespiegelstijging, meer hoog water op de rivier en heftiger regenbuien, maar ook meer dagen met zeer lage afvoer, langere periodes zonder neerslag en daardoor steeds meer verzilting.
De regio Rotterdam en het eiland IJsselmonde (20.000 ha), direct zuidwaarts van de stad, bieden een scala aan mogelijkheden om te laten zien hoe een “natuurlijke klimaatbuffer” werkt en wat dat oplevert: voor het waterbeheer, voor de natuur, voor recreatie en voor een goed woon- en werkklimaat. Samen met het Wereld Natuur Fonds en met advies van Bureau Stroming, werkt ARK aan de realisatie van een klimaatbuffer op IJsselmonde.
Klimaatbuffer als ‘spons’
Op IJsselmonde heeft ARK met vele partners gewerkt aan een klimaatbuffer die als een “natuurlijke spons” werkt. Deze spons vangt het water op als het regent en levert het weer af in droger tijden. Zo vangt de klimaatbuffer de eerste klappen van klimaatverandering op en ontstaat er minder afhankelijkheid van de verziltende rivieren rond IJsselmonde. Het watersysteem en de bijbehorende ecologie worden daardoor dynamischer en robuuster. Tegelijkertijd ontstaan er meer mogelijkheden voor natuur, recreatie en ruimtelijke kwaliteit.
Klimaatbuffer IJsselmonde bestaat uit verschillende deelgebieden met verschillende functies. In totaal is het een 1.000 ha groot gebied, met als ruggengraat een 10 km lange waterverbinding tussen het Zuiderpark in Rotterdam, via het Zuidelijk Randpark en de Koedoodzone naar de Zuidpolder (de Blauwe Verbinding). Samen vormen deze onderdelen een duurzame en klimaatbestendige oplossing voor het waterbeheer op de korte en lange termijn.
Voorbeeldprojecten
Door de realisatie van twee voorbeeldprojecten, de Koedoodzone langs de Vinexwijk Portland in Albrandswaard en de heringerichte Zuidpolder van Barendrecht, hebben ARK en het WNF de basis voor de klimaatbuffer gelegd. Dit is het begin van op een andere manier kijken naar de zoetwaterplanning op het eiland IJsselmonde, één die uiteindelijk niet langer gekoppeld hoeft te zijn aan de Oude Maas. Deze nieuwe kijk is broodnodig, want in de nabije toekomst zal de Oude Maas volledig verzilten, Het is dus uitermate nuttig om op voorhand een zoetwatervoorraad opgebouwd te hebben door in tijden van overvloed op natuurlijke wijze gebruik te maken van de opslag van regenwater.
Dankzij de nieuwe inrichting ontstaat een bijzonder natuur- en recreatiegebied voor de tienduizenden inwoners van Barendrecht en Albrandswaard. Schotse hooglanders grazen hier in de voortuin van honderden Vinex-woningen in waterrijke natuur, en tientallen soorten planten en dieren hebben zich hier spontaan (opnieuw) gevestigd. Met natuureducatie, struin- en kanotochten worden duizenden mensen over de klimaatbuffer op IJsselmonde geïnformeerd en enthousiast gemaakt.
In juni 2013 is het project Klimaatbuffer IJsselmonde langs de Koedood formeel afgerond.Hier is een prachtig ruignatuurgebied waar jaarrond begrazing de hoofdrol speelt.
Aan de herinrichting van de Zuidpolder van Barendrecht wordt nog verder gewerkt. Diverse maatregelen nodig voor het ontkoppelen van de ten noorden van de Zuidpolder gelegen woonwijken, worden tot in 2016 uitgevoerd om hier een flexibel waterpeil te kunnen introduceren. Door de wisselende waterstanden kan vervolgens ook hier meer schoon, zoet water worden vastgehouden, zonder dat er overlast ontstaat voor de huidige gebruikers en buren.
Natuurvereniging IJsselmonde heeft in de zomer van 2015 de natuureducatie in beide voorbeeldterreinen van ARK overgenomen. Door het werven en trainen gaan enthousiaste vrijwilligers in het voetspoor van ARK aan de slag om het gedachtegoed over klimaatbuffer IJsselmonde verdere bekendheid te geven.